Klaas Vaak (vervolg)

 

Klaas Vaak (vervolg)

Klaas Vaak of het Zandmannetje is een mythische figuur die in veel folkloristische verhalen voorkomt.

De Griekse mythologie kent Morpheus, de God van de dromen. Zijn vader was Hypnos, de God van de slaap. Morfe betekent ‘vorm’: Morpheus gaf vorm aan de gedachten die bij ons opkomen en zo ontstonden de dromen

Bij de Romeinen werd de God van de dromen Somnia genoemd, en van zijn naam werden veel woorden voor ‘slaap’ afgeleid, zoals het Franse sommeil

Ole Lukøje

De Deense schrijver Hans Christian Andersen schreef een sprookje over Ole Lukøje. Ole bezoekt kinderen die niet kunnen slapen  Ole strooide geen zand, maar melk in de ogen van de kinderen. Ole was ook een grote verhalenverteller en bewaarde zijn verhalen in zijn paraplu: als hij zijn paraplu opende dwarrelden de verhalen neer op de slaperige kinderen

Ole is een bekende Deense voornaam, zoiets als Jantje bij ons, Luk-øje betekent: sluit-ogen. Hij heet dus eigenlijk Ole Oogjes-toe!

In het Engels spreekt men van The Sandman, in het Frans van Le Marchand de Sable (de Zandverkoper) in het Duits van Das Sandmännchen.

Luk-øje  werd in het Nederlands vertaald als Klaas Vaak, en sindsdien wordt hij zo genoemd. Vaak komt van vaec, een oud-Nederlands woord voor ‘slaap’: in kindertaal spreekt men nog steeds van ‘vaak hebben’ – slaap hebben. Klaas Vaak gebruikt echter geen melk, maar net als de andere zandmannetje magisch zand

Een mannetje dat ’s avonds de kinderen bezoekt is natuurlijk een beetje een griezelig idee, daarom wordt steeds benadrukt dat Het Zandmannetje een vriendelijk kereltje is. In het Russisch wordt hij daarom Pesotsnie Tjselovek (Песочный человек) Het Grappige Mannetje genoemd

In Roemenië luistert het zandmannetje naar de naam Moş Ene en lijkt hij op de Kerstman, maar in plaats van cadeautjes brengt hij slaap naar de kinderen

De Schotten, altijd al een beetje apart, hebben een heel eigen Slaapventje genaamd Wee Willie Winkie. Hij strooit geen zand in de ogen maar loopt rond in zijn nachthemd en klopt op de ruiten om ouders te waarschuwen dat het kinderbedtijd is.

WeeWillie Winkie komt voor het eerst voor in een kinderrijmpje, een nursery rhyme. 

Het eerste couplet luidt als volgt:

Wee Willie Winkie runs through the town,

Up stairs and down stairs in his night-gown,

Tapping at the window, crying at the lock,

Are the children in their bed, for it's past ten o'clock?